Een vergiftigd geschenk

Op internet is het aantal websites over schrijven oneindig en via allerlei kanalen kun je heel gemakkelijk boeken bestellen die je leren hoe je een verhaal kunt opzetten. Sommige van deze methoden focussen op plot, andere op personages. Er worden vaak schrijfmantra’s in geboden als ‘show, don’t tell’ ‘write what you know’, ‘maak een dialoog soepeler dan de werkelijkheid’ of: ‘gebruik de actieve vorm.’ De meer eigenzinnige schrijfadviseurs gaan vaak in tegen dergelijke wijsheden. Soms is het gewoon beter om iets kort te beschrijven dan het uitgebreid te demonstreren aan de hand van dialoog en handelingen.

De meeste methoden houden het bescheiden. Met een vleugje humor wordt verteld over wat er zoal bij komt kijken als je wilt schrijven. Sommige boeken gaan vooral in op randvoorwaarden - over het scheppen van de juiste omgeving om te schrijven bijvoorbeeld - maar de meeste geven inhoudelijke tips, en soms ook stilistische. Bijna elke benaderingswijze bevat wel iets van waarde. Dit geldt ook voor de ambitieuze methode Dramatica die enkele decennia geleden werd ontwikkeld door een paar verhalendokters. Wat op het eerste gezicht aantrekkelijk is aan deze methode (zie: http://dramatica.com/theory/book) is het concept van de ‘grand argument story.’ In het gratis beschikbare theorieboek van deze methode lezen we: ‘As its name indicates, a Grand Argument Story presents an argument. To be Grand, the argument must be a complete one, covering all the ways the human mind might consider a problem and showing that only one approach is appropriate to solving it.’ Deze passage doet je nadenken over wat een schrijver nu precies wil met het verhaal dat hij of zij vertelt en welke rol de verhaalelementen hebben in het uitwerken van de stelling. Zo’n invalshoek maakt het mogelijk in te gaan op alle manieren waarop een goed functionerend brein naar een bepaald probleem kan kijken.

En toch kunnen niet alle schrijvers iets met Dramatica. Het is een methode waarmee het schrijven van een verhaal doodgeanalyseerd wordt. Het is een haast wetenschappelijke benadering, waarin het speelse geen rol vervult. Zo worden karakters samengesteld aan de hand van variaties op archetypen (die over het algemeen overigens niet als wetenschappelijk worden beschouwd), waarbij ieder personage een bepaalde functie in het verhaal vertolkt. Als je houdt van hyperingewikkelde schema’s en eindeloos veel begrippen (die telkens net iets anders betekenen dan je intuïtief zou denken) dan moet je zeker eens een bezoekje aan de site van Dramatica brengen. Om de methode te begrijpen zul je vele uren denk- en repetitiewerk moeten investeren. Maar dat resulteert misschien in een goed doorwrocht geschrift, zul je denken, een tekst waar echt over is nagedacht.

Ik weet het niet. Wat ik wel weet is dat deze methode veel schrijvers van het plezier in gewoon schrijven zou kunnen beroven. Soms moet een verhaal organisch groeien en niet volgens een complex schema worden opgezet waarin personages tegenover elkaar gesteld kunnen worden met telkens een specifieke functie. Een bescheiden schrijver heeft meer aan eenvoudige plotsuggesties dan aan Dramatica (want wie helemaal zonder plotstructuur werkt is een kip zonder kop. Zo iemand doet veel werk voor niets. Die blijft aan het herschrijven, wat niet zo rendabel is).

In een ‘grand argument story’ past alles precies in elkaar. De magische vonk, de speelse sprankeling ontbreekt erin echter volledig. Je ontdekt niets meer tijdens het schrijven, alles ligt vast. Onzinnige terzijdes zijn verboden.

Als je een schrijver een vergiftigd geschenk wil geven, verwijs hem of haar dan naar de site van Dramatica. Dan zal deze mogelijk honderden uren investeren in een methode die (lijkt me) geen betere resultaten oplevert dan een benadering waarbij scheppingsvreugde centraal staat. Als je iemand wilt tegenwerken in diens schrijfambities geef deze dan de tip Dramatica te bestuderen, de ideale verwoester van scheppingsplezier en tijd.

Zie voor meer columns over schrijven hier