De cursus

De wind blies okergele herfstbladeren over het erf van de creaboerderij, het decor van de jaarlijkse nazomercursus proza schrijven. De docent en vijf cursisten zaten rond een ruwe grenenhouten tafel in de hoek van het erf, waar levensgrote dieren van plastic een boerderijsfeer moesten versterken.

‘Probeer de poort in je geest te openen. Als je eenmaal de ingang tot de tekst hebt ontdekt, raak je steeds meer geïnspireerd,’ zei de schrijfdocent.

De cursisten keken hem glazig aan. Toen zei het Kind: ‘Ja, de schat in jezelf ontdekken. Ik begrijp wat je bedoelt.’

De Actrice knikte en trok haar truitje strak.

De docent vervolgde: ‘Je moet je innerlijke criticus uitzetten en gewoon beginnen, regel na regel na regel. Maar bedenk dat schrijven uiteindelijk herschrijven is. Als je eenmaal een tekst hebt, begint het echte werk, maar ook het echte plezier. Je moet dan de innerlijke criticus weer aanzetten en met chirurgische precisie alles wegsnijden wat overbodig is. Soms schrap je uiteindelijk het zinnetje dat je aanvankelijk triggerde.’

Geen reactie.

‘Je moet nooit tevreden zijn met je eerste versie. Alle, let op: alle gepubliceerde teksten zijn vele malen herzien, misschien met de uitzondering van het werk van Simenon.’

De Denker keek boos en zei: ‘Dat zeg je wel, maar bij mij is het anders. Ik wil ideeënromans schrijven. Vaak zijn mijn eerste ideeën het allervruchtbaarst. Moet ik die dan gaan schrappen? Dan beperk ik me heel erg.’

De docent toonde een verveelde blik.

‘Schrijven is in zekere zin jezelf beperken. Je kunt nooit over alles schrijven, je moet niet alles willen zeggen, zeker als je niet zoveel te melden hebt. ''In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister'', schreef Goethe.’

‘Ik wil mij niet op een procrustesbed leggen en mij dan laten bijsnijden tot ik er precies op pas,’ antwoordde de Denker.

De Bèta keek sceptisch en zei: ‘Error. Je moet luisteren naar de docent. Als je zijn methode stap voor stap volgt, zul je kunnen schrijven zoals hij.’

Het Kind was enthousiast: ‘Ja, hij gaat ons zijn geheimen verklappen, ons laten drinken van het de toverdrank van de creativiteit.’

De Therapeute glimlachte. ‘Je hebt zo’n romantische geest, zoals personages in een jongensboek of stuiverroman.’ Het Kind straalde.

De Actrice schudde met haar haardos.

De docent liet even een stilte vallen en zei toen: ‘Ik wil dat jullie nu een tekst schrijven over wat jullie hier om jullie heen zien. Schrijven is oog hebben voor concrete details. Het gaat er om zintuiglijke ervaringen om te zetten in teksten met urgentie. Schrijven is uiteindelijk het communiceren van emoties. De lezer moet er iets bij voelen, anders is je tekst mislukt.’

‘Wat moeten we dan precies schrijven? zei de Therapeute.

‘Dat is aan jullie. Schrijf gewoon drie kwartier lekker voor je uit.’

De docent schonk zijn vijfde Trappist die middag in, zich niet storend aan het vuil dat zich aan de binnenkant van het glas gehecht had. De cursisten gingen aarzelend aan de slag op hun laptops, nippend van hun rooibosthee of rode wijn.

Na 45 minuten klapte de schrijfdocent in zijn handen.

'Zo, mensen: hoe ging het?'

De Actrice reageerde als eerste: 'Ik heb een blokkade! Een blokkade! Ik kan helemaal niet schijven!' Ze hief haar handen in wanhoop ten hemel.

'Je moet in jezelf geloven,' zei de Therapeute. 'Jij hebt iets van waarde in jou, dat voel ik. Er komen hele fijne vibes van jou richting ons.'

'Error,' zei de Bèta. 'Dat is niet wetenschappelijk.'

De docent toonde een vermoeide glimlach.'Wie wil er iets voorlezen?'

De Denker schraapte zijn keel en sprak: 'Alles hier ademt inauthenticiteit: de dieren van plastic, de nepborsten van mijn medecursiste, de zogenaamde empathie van de docent. Ik waan mij in Plato's grot, in Baudrillards hyperrealiteit...'

De Actrice onderbrak de Denker: 'Nep? Waarom zeg je dat?' Ze voelde met beide handen aan haar boezem.

'Wie wil er nog meer iets voorlezen?' zie de docent, haar negerend.

De Therapeute knikte en begon: 'Het leven is een permanent leerproces. Samen met de Ander zoeken naar de rijkdom van je innerlijk: is dat niet waar het uiteindelijk om gaat? Ik ervaar bij een cursus als deze zoveel ontluikend zelfvertrouwen, zo veel van waarde....'

De docent onderbrak haar: 'Dank je. Heeft iemand ook fictie geschreven? Dat is toch ons doel hier.'

Het Kind knikte. Hij wees met zijn hand de regels op zijn scherm aan en zei: 'De buitenaardsen hebben een plan. Een heel naar plan. Ze hebben de vorm van vijf deelnemers aan een schrijfcursus aangenomen, maar in werkelijkheid zijn zij slijmmonstertjes die de docent leeg willen zuigen. Zij willen zich voeden met alles wat er in hem omgaat. Zo willen zij de mens begrijpen en te weten te komen wat de beste manier is om de macht op Aarde te verkrijgen.'

Het Kind was stil.

'Ga verder,' zei de docent.

'Verder ben ik nog niet.'

'Het is een goed begin. Maar ik mis de urgentie. Waarom wil je dit verhaal vertellen? Welke raakvlakken voel jij met die slijmmonstertjes?'

'Ik ben zelf natuurlijk een slijmmonster,' zei het Kind grijnzend.

'Error,' zei de Bèta.

'Wees eens wat constructiever,' zei de Therapeute. 'Wat heb jij dan geschreven?'

De Bèta knikte en begon voor te lezen: 'Een stevige bries, windkracht zes, waait over het erf van een boerderij in het Zuiden van Nederland. Het is 14.39 uur en het kwik is opgelopen tot 293 Kelvin. Volgens het thermodynamisch systeem.....'

'Dank je. Dank je,' zei de docent. 'Misschien moeten we verder gaan met een volgende opdracht.' Hij schonk weer een Trappist in.'We gaan iets doen met associaties...'

'Associaties in de zin van connotaties zoals Roland Barthes ze omschrijft?' zei de Denker.

'Ja, zoiets.' De docent haalde van onder zijn stoel een achttiende-eeuws pistool te voorschijn en legde het op tafel. 'Ik wil dat jullie de eerste tien woorden die dit voorwerp bij jullie oproept opschrijven.'

De cursisten gingen weer aan de slag.

De docent nam zijn zevende Trappist.

Na een kwartier klapte hij in zijn handen. De Actrice glimlachte en zei: 'Nu werd ik overstroomd door ideeën! Dit is mijn lijstje associaties: oorlog, strijd, kogels, roof, macht, aanzien, roem, mannen, liefde, seks.'

'Oké. Wat zegt dit lijstje nu over jou?' vroeg de docent.

'Dat ik een gepassioneerde vrouw ben.'

'Misschien, je maakt een koppeling tussen geweld en liefde. Dat valt me op. Is dat bij anderen ook het geval?'

Hierop bleef men het antwoord schuldig. Toen nam het Kind het woord: 'Mijn associaties zijn: piraten, schatkaart, robijnen, goud, eiland, muiterij, kapitein Haak, degens, galjoen, enteren.'

'Oké. Wat zegt dit lijstje nu over jou?' vroeg de docent weer. Hij wachtte niet op het antwoord, maar zei: 'Je hebt een onvolwassen fantasie. Pas als je het kind in jezelf doodt kun je een vernieuwende tekst schrijven, iets met literaire waarde.'

Het Kind slikte.

'Hoe kun je?' zei de Therapeute. 'Hij kan zichzelf niet verweren!'

De docent staarde schaapachtig voor zich uit.

De Denker nam het woord: 'Mijn associaties zijn: het kwaad, geweld, moord, gruwel, onrecht, dwang, inbreuk, dualisme, woede, waanzin.'

De docent knikte. 'Je hebt het over waanzin. Bedoel je grootheidswaanzin?'

'Wat wil je insinueren? antwoordde de Denker.

'Jij mikt veel te hoog. Je ambities komen op geen enkele manier overeen met je kunnen,' zei de docent.

'Hoe weet jij dat! Ken jij mij?'

'Ik ken mensen zoals jij. Van die types die denken te kunnen imponeren met ingewikkelde termen die een leegte moeten verbloemen. Jij bent de minst getalenteerde van allemaal hier. En dat wil wat zeggen.'

De Denker stiet enige rare kreten uit.

'Je gilt als een speenvarken. Je weet niet wat je met je frustraties aanmoet, hè? Zo graag zou je een groot schrijver zijn.'

De Denker maakte ongecoördineerde bewegingen met zijn armen en pakte toen het pistool van de tafel. Hij plaatste het wapen tegen de slaap van de docent en haalde zonder dralen de trekker over. Er gebeurde niets.

'Error,' zei de Bèta.

Kijk misschien ook eens: hier