Interview Ingmar Heytze
Over welke thema's dicht u graag?
Alle gedichten die ooit op deze wereld zijn geschreven gaan in de kern maar over een paar thema’s: ‘de liefde, de dood en de poëzie, deze drie’, aldus de dichter Van der Graft. Zo ziet het DNA van elk gedicht eruit. Dat is altijd zo geweest en het zal zo blijven zolang er poëzie bestaat.
Er zijn natuurlijk ook de kleinere thema’s waarin die grote thema’s worden uitgedrukt. Die zijn, samen met de stijl en de vorm waarin dat gebeurt, natuurlijk wél tijd-, plaats- en persoonsgebonden. Het is het smoelwerk dat je als eerste ziet, maar waar je uiteindelijk doorheen kijkt. Met andere woorden: het modelletje. De bekleding. Ik zeg niets over mijn poëzie als ik vertel dat ik een stuk of zeven gedichten over honden heb geschreven en twintig over het heelal, maar ook één gedicht over een mondhygiëniste, een blender en een medewerkster van een erotische sms-dienst. Het blijft bekleding. Ik moet wel toegeven dat ik een voorkeur heb voor gedichten over dingen waar nog niet veel poëzie over is. Vaak zijn dat nieuwigheden als een TomTom, soms ook dingen als het nieuws van de dag.
Welke dichter is ten onrechte vergeten?
Als iemand dat wist was hij niet meer vergeten, laat staan ten onrechte. Ik hoop dat bijna elke dichter vroeger of later vergeten wordt, want in de meeste gevallen is dat niet erg. Als ik de vraag opvat als een geheimtip: Alain Teister (1932-1979). De eerste kennismaking met zijn werk was een uitverkoopbak met zijn verzamelde gedichten. Als een verborgen schat lag het boek op een tafeltje voor de boekwinkel die vroeger op de kruising van de Steenweg en de Choorstraat in Utrecht gevestigd was. Mijn twintigjarige ik liep erlangs, pakte het boek van tafel en was verkocht. Als dichter in Utrecht ben je gedoemd om letterlijk in zijn voetsporen te treden, want een groot deel van zijn oeuvre speelt zich in de Domstad af, en het wordt bevolkt door Utrechtse generatiegenoten in de poëzie en de beeldende kunst. Eigenlijk was hij, zo’n veertig jaar avant la lettre, de eerste stadsdichter van deze stad, zonder dat iemand dat wist – laat staan hijzelf. Alles wat ik belangrijk vind aan poëzie, zit in zijn gedichten. Een collega-dichter heeft ooit gezegd dat er een directe lijn loopt tussen het werk van Jan Emmens, Alain Teister en mij. Dat beschouw ik als een groot compliment.
U heeft geschreven over de taal van Wim T. Schippers. Wat maakt Schippers bijzonder?
Wim T. Schippers is als beeldend kunstenaar en taalvirtuoos waarschijnlijk de belangrijkste invloed op mijn houding tegenover het leven en de kunst. Zelf verklaarde hij in een interview: 'Je moet gewoon de totale zinloosheid van het leven kunnen voelen. De zin van het leven is de zin die je er zelf aan geeft.’ en zo is het. Zoals Vrouwkje Tuinman en ik schreven in het boekje ‘Verdomd interessant, maar gaat u verder’: 'Het oeuvre van Schippers daagt de toeschouwer uit om zelf op zoek te gaan naar antwoorden op de grote vragen van het leven en niet klakkeloos de mening van een ander over te nemen. Daarom is veel van zijn werk gericht op het ondergraven van bewuste en onbewuste afspraken en het belachelijk maken van autoriteit en dogma’s. Schippers laat zien dat in principe alles zinloos en onzinnig is, maar daarom nog wel de moeite waard (nrc Handelsblad, 1983): "Het is het inzicht dat het hele leven totale onzin is en tot niks leidt maar dat je er nou eenmaal bent. Je neemt er geen genoegen mee dat het zo afloopt en zo ontstaat de drang om je onsterfelijk te maken met een aantal dingen. (...) Want wat is er nou aan het leven als je om je heen kijkt? Iedereen neemt aan dat het heel belangrijk is maar niemand kan je uitleggen waarom. Dus doet iedereen net alsof en dat wordt een heel spel. Intussen kun je het heel leuk hebben met al die onzin."'
Wat is uw mening over het culturele klimaat in uw woonplaats Utrecht?
Ik moet denken aan Gandhi, die ooit de vraag kreeg wat hij dacht over de Westerse beschaving. Naar verluidt antwoordde hij: ‘Dat lijkt me een heel goed idee.’ Maar goed, dat is flauw. Het culturele klimaat van Utrecht is meer dan prima, en als er al iets niet aan deugt dan zijn dat eerder landelijke problemen (de kunsten hebben het niet makkelijk, zoals ook jullie lezers niet al zijn ontgaan) dan lokale.
Welke vraag wordt u nooit gesteld, maar zou u graag beantwoorden? (En wat is het antwoord?)
Wat de beste elektrische gitaar ooit gemaakt is en waarom. Het antwoord valt in twee delen uiteen. De meest veelzijdige gitaar ooit is de Fender Telecaster (ik zou een model uit begin jaren zestig aanraden, of een reissue), waarvan het eerste ontwerp eigenlijk al meteen goed was - bijna alle aanpassingen zijn van cosmetische of budgetbesparende aard, waarbij je er wel op moet letten welk type hals je prettig vindt: het U-vormige slaghout van de oudste bouwjaren of reissues daarvan, of de meer C-achtige vorm van latere decennia. De meest karaktervolle en misschien ook mooiste gitaar ooit ontworpen is de Gretsch Country Gentleman, met alle rare schakelaars en een dempingssysteem per drie snaren, waar je bijna vioolachtige pizzicato’s mee kunt spelen. Wie een goed exemplaar van beide instrumenten bezit, is toegerust om zich te bekwamen in alle elektrische gitaar-genres die de moeite van het beoefenen waard zijn.
Zie ook:
