Calatrava in Valencia

Foto: Maria Wermenbol

Er zullen niet veel mensen zijn bij wie deze foto helemaal niets oproept. De meeste mensen die ik erover hoorde vinden deze gebouwen van de architect Calatrava in Valencia prachtig. Er zijn ook lieden die er door worden afgeschrikt.

Ik heb een dubbel gevoel bij deze foto. Ik ben als historicus vooral geboeid door historische en historiserende architectuur. Je kunt veel zeggen over het werk van Calatrava, maar niet dat het refereert aan vroeger. En toch vind ik deze gebouwen mooi. Ik moet erbij denken aan mijn eigen beelden van de toekomst toen ik op de basisschool zat in de jaren tachtig. Destijds was ‘het jaar 2000’ nog iets mythisch: dat was het jaar (voor een klein kind met weinig levensjaren nog immens veraf) dat iedereen vliegende auto’s zou hebben en dat je eten uit de computer zou kunnen scheppen, de tijd ook waarin je ‘overgebeamd’ kon worden naar een andere locatie.

In zekere zin was en is de werkelijkheid van de 21ste eeuw teleurstellend. Lang niet alle toekomstvoorspellingen kwamen uit, al was in de jaren tachtig de ‘beeldtelefoon’ iets ongekend futuristisch, dat toch maar werkelijkheid is geworden. Ook het internet is de inlossing van een belofte. Tegenwoordig bestaan er ‘digital natives’ die zich de periode voor de digitalisering van het leven niet kunnen heugen omdat zij toen nog niet geboren waren.

Het werk van Calatrava is modern, maar niet afzichtelijk. Dat is een hele prestatie. De meeste moderne architectuur confronteert je met de menselijke onvolmaaktheid, in zijn functionalisme en saaiheid. Het werk van Calatrava is stroomlijn, het is de toekomst, het verwijst naar een tijd waarin mensen windmolens niet meer met ‘horizonvervuiling’ zullen durven te associëren, een tijd waarin misschien het reizen naar andere planeten in strakke ruimtevoertuigen werkelijkheid zal worden.

Opvallend aspect aan deze foto is de spiegeling van de gebouwen in het water. Je ziet het gefotografeerde tweemaal, daarmee de dubbelheid voor mij van dergelijke toekomstgerichte architectuur benadrukkend. Er zit zonder meer schoonheid in wat ik hier aanschouw, maar de gebouwen missen in zekere zin een historisch fundament, doordat zij buiten de traditie staan. Deze gebouwen missen vooralsnog de bezieldheid van een oude hoeve of een kasteel. Je krijgt er geen warm gevoel bij, het is esthetiek die maar deels een voeling heeft met de ervaring van mens zijn.

Zie ook: Beeldcolumns