Interview met Roxane van Iperen
Waarover gaat uw boek 'Schuim der aarde’?
Op de eerste pagina staat:
"Hij, die op deze miserabele aarde tussen de roofdieren leeft, voelt onvermijdelijk de noodzaak er zelf een te worden" – Augusto dos Anjos, Versos Intimos
Schuim der aarde is een boek dat de lezer meeneemt, weg uit zijn dagelijkse leven, naar een wereld ver weg waarin moraliteit niet of nauwelijks bestaat. Het verhaal speelt zich af in Brazilië, op diverse locaties. De uitgestrekte zandvlakte met zijn outlaws waar het jongetje Anjo opgroeit in wrede omstandigheden; de zee, maar ook een drukke stad waar in een sloppenwijk het kindhoertje Lucy woont en in een chique wijk Elizabet, de vrouw van de hoofdcommissaris. De levens van deze mensen lijken op het eerste gezicht niets met elkaar te maken te hebben, maar raken naarmate het verhaal vordert steeds meer met elkaar verweven. Hoewel het boek zich in een vreemd land afspeelt, zijn de thema’s universeel en herkenbaar: wat is lot en wat is maakbaarheid? Is het mogelijk je afkomst te ontgroeien? Hoe ver gaat een mens om te overleven?
Kunt u iets over uw loopbaan vertellen?
Ik ben begonnen als advocaat en heb daarna lang in het bedrijfsleven gewerkt. Mijn drang me uit te spreken over maatschappelijke thema’s leidde tot publicaties in kranten en tijdschriften. In mijn eigen tijd schreef ik altijd al fictie, en een van de verhalen die ik in mijn hoofd had leidde uiteindelijk naar deze debuutroman. Op dit moment verdeel ik mijn tijd nog over een deel zakelijk advies, maar eigenlijk steeds meer schrijven - zowel fictie als non-fictie - en onderzoek. Mijn tweede boek wordt non-fictie, over vrouwen in het verzet, en daarna komt er weer een roman.
Waarom schrijft u?
Schrijven is altijd onderdeel van mijn leven geweest. Ik orden mijn gedachten door te schrijven en daarnaast is het voor mij een manier om iets te creëren. Een bouwsteen waarop ik, en hopelijk ook de lezer, verder kan borduren. Als ik het talent had gehad was ik waarschijnlijk het liefst muzikant geworden, maar schrijven lijkt voor mij op muziek maken. De eeuwige zoektocht naar de perfecte compositie, de ultieme balans tussen vorm en inhoud, waarbij heel soms alles op zijn plaats valt en je mensen kan beroeren. Aan het denken kan zetten en tegelijkertijd emotioneren. Om dat te kunnen bereiken, al lukt het maar 1% van de tijd: daarom schrijf ik.
Wat is uw mening over nationalisme? Is het sociaal geconstrueerd en aangeleerd/kunstmatig of een natuurlijk fenomeen?
Nationalisme heeft een licht en een donker gezicht. Nationalisme wordt enerzijds gedreven door angst en geslotenheid, het willen vasthouden aan het bekende en de afkeer tegen het andere, of onbekende. Die kant is naar, maar kan niet worden bestreden door er letterlijk tegenin te gaan. Om een opening te creëren, de wil tot mee bewegen in plaats van tegen, moet je nieuwe vergezichten schetsen, de onderliggende angsten adresseren. Dit doen politici niet of nauwelijks; er wordt enkel op de angstsymptomen gereageerd waardoor we blijven hangen in het huidige, grauwe discours.
De positieve keerzijde van nationalisme is zorg voor het eigene; een belangrijke gedachte die bijvoorbeeld ten grondslag ligt aan onze verzorgingsstaat. Mensen die zich enkel als zogenaamde open-minded kosmopolieten opstellen en alle anderen, meer op Nederland gerichte mensen wegzetten als provinciaal of achterlijk, gaan eraan voorbij dat niet iedereen baat heeft gehad bij globalisering, en daarnaast juist het sociale aspect van de verzorgingsstaat iets is om te koesteren.
Wat is uw mening over het klimaat voor cultuur in Nederland?
Hier ligt momenteel een vreemde contradictie. ‘Onze cultuur’ en ‘onze waarden’ waren het centrale thema van de verkiezingen, waarmee je zou zeggen dat er extra geïnvesteerd wordt in kunst en cultuur. Het tegendeel is waar: er is de laatste jaren enkel bezuinigd; de bestedingen van het ministerie in 2013 ten opzichte van 2011 waren bijvoorbeeld met 24% gedaald. Enerzijds is er dus een enorme hang of zoektocht naar eigen cultuur, anderzijds wordt de werkelijke uitwerking daarvan gezien als een sluitpost, een hobby - wellicht te verklaren door de onzekerheid die veel gezinnen al sinds de financiële crisis ervaren. Een tweede ontwikkeling die ik zie is dat veel tegenwoordig om ‘herkenbaarheid’ moet draaien. Geen al te grote ideeën, utopieën of vergezochte uitwerkingen in film of literatuur, maar vooral een herkenbare, dagelijkse strijd waarmee mensen zich kunnen identificeren. Kijk naar de boekenketens: op de centrale tafels vooral egodocumenten, van BN-ers, sporters, politici. Kijk naar films, series, tijdschriften: het is herkenbaar voor de ‘gewone burger’. Idem met talkshows: persoonlijke getuigenissen van dagelijkse gebeurtenissen overal waar je kijkt, weinig visionairs of prikkelends. Geen ontwikkeling waar ik heel blij mee ben; ik geloof dat juist het vergroten van je bewustzijn, naar plaatsen en gedachten waar je nog niet eerder bent geweest, voor zuurstof en inspiratie zorgen.
http://depleitschrijver.blogspot.nl/ https://www.lebowskipublishers.nl/boek/Schuim-der-aarde-T9172.html
Voor meer over schrijven en sociaal engament zie: sociaal engagement
